نزولات جوی ایران

ایران با متوسط نزولات جوی ۲۶۰ میلی‌متر در سال از کشورهای خشک جهان و دارای منابع آب محدود است. عواملی همچون رشد جمعیت، نیاز به غذای بیشتر، ضرورت ارتقای سطح بهداشت و رفاه اجتماعی، توسعه صنعتی و حفاظت اکوسیستم‌ها، تقاضای آب را روز به روز بیشتر می‌کند. با توجه به رشد جمعیت در ایران، سرانه منابع آب تجدید‌شونده سالانه که در سال ۱۳۳۵ هفت‌هزار مترمکعب بوده، در سال ۱۳۷۵ به دو هزار مترمکعب کاهش یافته و پیش‌بینی می‌شود که تا سال ۱۴۰۰ به حدود هشتصد مترمکعب کاهش یابد که پایین‌تر از مرز کم آبی (هزار مترمکعب) می‌باشد. با توجه به تقسیم‌بندی سازمان ملل متحد، در سال مزبور ایران نه‌تنها شرایط تنش و فشار ناشی از کمبود آب را تجربه خواهدکرد، بلکه وارد شرایط کمیابی شدید آب می‌گردد. در سال‌های خشک، از هم‌اکنون شاهد کمبود و بحران آب هستیم که می‌تواند نه‌تنها خسارات اقتصادی بلکه تنش‌های اجتماعی- سیاسی و مخاطرات بهداشتی به‌بار آورد.
همان‌گونه که ذکر شد، متوسط نزولات جوی کشور ۲۶۰ میلی‌متر در سال می‌باشد و این مقدار کم، توزیع مکانی بسیار ناهمگن دارد. به‌طوری‌که فقط ۱% از مساحت ایران بارشی بیش از ۱۰۰۰ میلیمتر دارد، در حالی‌که ۲۸% از سطح کشور، بارش سالیانه کمتر از ۱۰۰ میلیمتر را دارد. از ۴۱۵ میلیارد مترمکعب نزولات سالانه در ایران، حدود ۷۰% آن تبخیر می‌شود. با ورود سالیانه دوازده میلیارد مترمکعب آب ورودی از مرزها به داخل کشور، کل منابع آبی تجدید‌پذیر کشور ۱۳۵ میلیارد مترمکعب است که تا سال ۱۳۷۹، نود و پنج میلیارد مترمکعب از این آب استحصال شده است. از این مقدار آب استحصال شده، به ترتیب ۹۳، ۵ و ۲ درصد در بخشهای کشاورزی، شهری و صنعتی به‌ مصرف رسیده است. علاوه‌بر محدودیت مقدار منابع آب، هزینه‌های استحصال آب و محدودیت منابع مالی نیز طرح‌های توسعه منابع آب جدید را با مشکل و محدودیت مواجه کرده است.

مهدی احمدی‌فر (مرکز مطالعات توسعه و فناوری دانشگاه صنعتی اصفهان)